Ý nghĩa và cách bày mâm ngũ quả ngày Tết 3 miền chuẩn, đẹp

 

Từ lâu, bày mâm ngũ quả ngày Tết được xem là truyền thống văn hóa của người dân Việt Nam mỗi dịp Tết đến, Xuân về. Trang trí mâm ngũ quả không chỉ giúp lan tỏa không khí đầm ấm ngày Tết mà còn mang ý nghĩa tâm linh, phong thủy hết sức quan trọng. Hãy cùng Mamafood tìm hiểu ý nghĩa các xếp mâm ngũ quả Tết trong bài viết dưới đây nhé!

1. Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết

Mâm ngũ quả ý chỉ mâm trái cây với 5 loại quả khác nhau được người Việt bày biện lên bàn thờ gia tiên vào ngày Tết Nguyên Đán, cổ truyền của dân tộc. Mỗi loại trái cây sẽ mang một ý nghĩa riêng, nhưng chung quy lại nhằm thể hiện ước nguyện mong cầu may mắn, những điều tốt đẹp nhất sẽ đến với gia đình trong năm mới. 

Trong phật giáo, mâm ngũ quả với 5 màu sắc khác nhau tượng trưng cho “ngũ thiện căn” như lòng tin, ý chí kiên cường, ghi nhớ, tâm không loạn, sáng xuất. Bên cạnh đó, trong quan niệm dân gian, mâm ngũ quả còn mang ý nghĩa ngũ phúc lâm môn là Phú, Quý, Thọ, Khang, Ninh. 

Vì thế, mỗi loại quả khác nhau sẽ mang ý nghĩa tương ứng để tạo nên một mâm ngũ quả ngày Tết mang nhiều ý nghĩa tốt lành. Tùy vào vùng miền, cách trang trí mâm quả sẽ thay đổi theo nhu cầu, và sở thích của gia chủ. Cụ thể, ý nghĩa mỗi loại quả được trưng trong mâm ngũ quả như sau:

• Thanh long: Ý chỉ sự nghiệp thăng tiến, phát triển như rồng thăng thiên.
• Thơm: Mang ý nghĩ cầu mong những điều may mắn, thơm mát, ngọt ngào và nhiều phúc lộc. 
• Dừa: Là trái cây có âm tiết gần giống với vừa, hiểu là vừa đủ không thiếu thốn.
• Đu đủ: Mang ý nghĩa đầy đủ, thịnh vượng.
• Bưởi: Hình dáng tròn đầy, mang ý nghĩa viên mãn, phúc lộc. 
• Chuối: Hình dáng nải chuối thể hiện sự đoàn kết, che chở, bảo bọc nhau, sự quây quần đầm ấm và hứng trọn tài lộc bằng nải chuối với hình bàn tay. 
• Xoài: Mang ý nghĩa cát tường, viên mãn.
• Phật thủ: Với hình dạng bàn tay thể hiện sự che chở, bảo vệ cho gia đình.
• Dưa hấu: Sự căng tròn, đầy đặn để hiện may mắn tràn đầy.
• Lựu: Mang ý nghĩa sinh sôi nảy nở, cầu mong con cháu đầy đàn. 
• Quýt: Gần âm với quý, phú quý- cát tường.
• Sung: Tên gọi với ý nghĩa sung sướng, sung túc về mọi mặt.
• Hồng: Tên gọi mang ý nghĩa hồng hào tươi tốt.

Ngày nay, trang trí mâm ngũ quả ngày Tết chỉ mang ý nghĩa trang trí, tạo không khí ngày Tết chứ không còn mang nhiều ý nghĩa tâm linh như ngày trước. Tuy nhiên, bày mâm ngũ quả luôn là phong tục ngày Tết cần lưu giữ trong văn hóa dân tộc. 

Xem thêm: Ý nghĩa phong tục dọn nhà ngày Tết để nghênh đón tài lộc

2. Cách xếp mâm ngũ quả ngày Tết theo 3 miền

Bày mâm ngũ quả trở thành truyền thống không thể thiếu vào mỗi ngày Tết, mỗi mâm ngũ quả luôn được sắp xếp vô cùng đầy đặn với màu sắc tươi sáng tạo không khí tươi vui ngày Tết. Vậy, cách trang trí mâm ngũ quả 3 miền Bắc -Trung – Nam có điểm gì khác nhau? Cùng tìm hiểu nhé!

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc

Đối với cách xếp mâm ngũ quả miền Bắc, một mâm ngũ quả đúng chuẩn, đẹp cần đảm bảo hài hòa các yếu tố về ngũ hành như đảm bảo có đầy đủ các màu sắc tương ứng kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Vì thế, mâm ngũ quả Tết miền Bắc tường có các loại trái cây như chuối xanh, bưởi, phật thủ, sung, ớt, quất, dứa,..

Tùy vào ý nghĩa mong muốn của gia chủ, mà người ta sẽ lựa chọn những loại trái cây mang ý nghĩa tương ứng nhưng vẫn đảm bảo yếu tố ngũ hành nhằm cầu mang những điều may mắn, hạnh phúc nhất sẽ đến với gia đình. Đặc trưng mâm ngũ quả ngày Tết miền bắc thường có nải chuối xanh và phật thủ, còn những trái cây khác sẽ tùy vào lựa chọn và mong muốn của gia chủ.

Các bước trang trí mâm ngũ quả đặc trưng ở miền Bắc:

• Bước 1: Cho nải chuối xanh đặt chính giữa. 
• Bước 2: Đặt lên trên nải chuối quả phật thủ hoặc quả bưởi. 
• Bước 3: Dùng các loại trái cây khác như quýt, xoài, thành long, ớt,.. trang trí xung quanh. Sao cho phần trung tâm vững chắc và bạn nên lắp đầy các khoảng trống để cho mâm ngũ quả trở nên đầy đặn hơn.

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Trung

Miền trung là dải đất thường trải qua nhiều thiên tai, lũ lụt, hạn hán,… vì thế, các loại trái cây ở đây không được đa dạng. Vậy nên, mâm ngũ quả miền Trung thường rất đơn giản, không quá câu nệ hình thức, miễn là thành tâm. 

Do yếu tố về mặt trái cây không được đa dạng, nên cách trang mâm ngũ quả miền Trung sẽ thêm thắc một số chi tiết như hoa lá để tăng thêm phần sinh động. Thường thì người miền Trung sẽ trang trí thêm hoa cúc vàng cho mâm ngũ quả. 

Các bước trang trí mâm ngũ quả Tết ở miền Trung:

• Bước 1: Đầu tiên, dùng các loại trái cây có kích thước lớn làm trụ như dưa hấu, chuối, bưởi.
• Bước 2: Sau khi có trụ, dùng các loại trái cây nhỏ hơn như quýt, xoài, táo,… đặt xen kẽ xung quanh trụ. Sao cho mâm quả tròn đầy và vững chắc. 
• Bước 3: Sau đó, bạn có thể trang trí thêm cho mâm ngũ quả bằng hoa cúc vàng hoặc các loại phụ kiện như lá kim tiền, hoa trạng nguyên và dùng keo để cố định, tạo điểm nhấn sinh động hơn.

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam

Đối với mâm ngũ quả miền Nam, người ta quan nhiệm chuối mang ý nghĩa không suôn sẻ, khó ngẩng đầu làm ăn bởi phát âm gần như từ “ chúi” – chúi nhủi, do đó chuối là loại quả sẽ không được dùng để trưng bày ngày Tết. Tương tự chuối, quýt cũng không được sử dụng để bày mâm ngũ quả bởi từ quýt sẽ khiến họ liên tưởng đến cụm từ “quýt làm cam chịu”, điều không may mắn. 

Với mong muốn cầu mong những điều tốt lành vào năm mới, cách xếp mâm ngũ quả của miền Nam sẽ là những loại quả với tên mang ý nghĩa tốt lành, may mắn như: mãng cầu, thơm, dừa, đu đủ, xoài, sung,… Theo cách đọc lái đầy đủ sẽ là “ cầu, dừa, đủ, xài, sung”. Ngoài ra, hiện nay một số nơi còn thay đổi loại trái cây tùy theo mong muốn, mong cầu của gia chủ. 

Bên cạnh mâm ngũ quả, người miền Nam thường chưng thêm 1 cặp dưa hấu ở trên bàn thờ gia tiên. Mỗi cặp dưa hấu thường được khắc chữ phúc, lộc với mong muốn đem lại may mắn, tài lộc cho gia đình. 

Các bước trang trí mâm ngũ quả ở miền Nam:

• Bước 1: Dùng các loại quả lớn như dừa, thơm, mãng cầu,… làm phần trụ. 
• Bước 2: Sắp xếp những loại quả nhỏ hơn ở xung quanh sao cho mâm ngũ quả ngày Tết tròn đầy, vừng vàng. 

Xem thêm: Phong tục cúng ông bà ngày Tết ba miền diễn ra như thế nào?

3. Những lưu ý khi bày mâm quả ngày Tết

Bên cạnh thực hiện cách trang trí mâm ngũ quả đúng cách, bạn cũng cần lưu ý khi chọn loại quả và số lượng quả cho đúng với yêu cầu phong tục dân tộc. Cụ thể như sau:

Số lượng quả

Số lượng quả trong mâm ngũ quả ngày Tết mang ý nghĩa phong thủy rất lớn. Vì thế khi lựa chọn số lượng quả trên mâm, bạn cần lưu ý chọn đúng và chỉ 5 loại quả, không hơn không kém. Bởi con số ngũ sẽ mang nhiều ý nghĩa tâm linh, tài lộc cho gia đình.

Ngoài ra, bạn cũng cần chọn màu sắc tươi sáng, đẹp mắt hoặc những quả còn xanh để đảm bảo chưng được hết Tết nhé!

Chọn loại quả

Đối với loại quả, bạn có thể linh động, thay đổi loại quả trong mâm quả ngày Tết. Bởi tùy vào vùng miền, khí hậu, yêu cầu của gia chủ mà sẽ có những loại quả khác nhau. Ví dụ như đối với miền Bắc, miền Trung chuối mang biểu tượng tốt lành và không thể thiếu trong mâm ngũ quả. Ngược lại, chuối và quýt ở miền Nam lại mang những ý nghĩa không may mắn. 

Vì thế, khi chọn loại quả, bạn cần chú ý đến phong tục, quan niệm vùng miền để tránh sai lầm khi bày mâm ngũ quả nhé! Ngoài ra, hiện nay, trên thị trường trái cây xuất hiện khá nhiều loại quả, bạn không nên quá tham lam mà chưng tất cả lên mâm, điều này có thể khiến mâm ngũ quả rối mắt, thiếu thẩm mỹ. 

Kết bài

Với những chia sẻ về nghĩa nghĩa cũng như cách chưng bày mâm ngũ quả ngày Tết ở ba miền Bắc – Trung – Nam, bạn có thể lựa chọn được các loại trái cây phù hợp để trưng lên mâm ngũ quả của gia đình. Và đừng quên ghé đến Mamafood tham khảo những món quà Tết chất lượng tặng người thân, để Tết thêm đủ đầy nhé!